Bir algı testini geçerek, irade güçlerini neredeyse insan çocukları kadar iyi kullanabildiklerini kanıtlayan kargalar, hınzır zekalarını bir kez daha gösterdiler. Yiyecek ikram edilen kargalar, eğer daha iyi bir ikramın yolda olduğunu görürlerse ellerindeki yiyeceği bekletebiliyorlar.
Yeni Kaledonya kargaları (Corvus moneduloides) üzerinde yürütülen bu araştırma, aynı anda hem çocuklar hem de kargalarda yürütülmesi bakımından alanında bir ilk olma özelliği taşıyormuş. Çalışma, 1960’lı yıllarda çocuklar üzerinde yürütülen ve Stanford marşmelov deneyi adı verilen meşhur bir deneye dayanıyor.
Bu deneyde bir çocuk, marşmelovun bulunduğu bir odaya konuluyor. Çocuklara; eğer bu marşmelovu 15 dakika boyunca yememeyi başarırlarsa, ikinci bir marşmelov verileceği söyleniyor.
Keyfi ertelemeye yönelik bu beceri, geleceği planlama gibi algısal becerileri gösteriyor. Deney esas olarak, insan algısının gelişimini incelemek üzere tasarlanmış; özellikle de, bir insanın keyfi erteleyecek kadar akıllı olduğu bir yaşta.
Hayvanlar insanların dilini anlayamayacağından, bu deney belli ki kargalar üzerinde işe yaramazdı. Fakat neyse ki deney, hayvanlar için değiştirilebiliyor.
İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nde psikolog olan Rachael Miller’ın liderliğindeki araştırmacılar, içeresinde dönen bir tepsi bulunan saydam bir kasa kullanmışlar. Kasanın bir tarafında yer alan pencere, tepsinin bir bölümüne erişmeyi sağlıyormuş.
Daha sonra, tepsiye iki tane ikram yerleştirilmiş. Bu ikramlardan birine hemen; daha iyi olan diğerine ise tepsi kısa bir süre sonra dönünce ulaşılabiliyormuş. Daha iyi olan ödül ya daha kaliteli (ör. bir parça elma yerine et), ya da daha fazlaymış.
Bu çalışmadaki çocuklara verilen ödüller, aslında yenebilir şeyler değilmiş. Çocuklara normal ödül olarak çıkartma; daha kaliteli ödül olarak ise daha büyük, daha göz alıcı çıkartma verilmiş.
Doğadan yakalanan dokuz karga ve yaşları üç ila beş arasında değişen 61 çocuğa, deneyde kullanılan aletin nasıl çalıştığı öğretilmiş. Daha sonra katılımcılar, iki koşul ile test edilmiş. Bu koşullardan birinde ödüller görünebiliyor; diğerinde ise ödüllerden biri veya ikisi, tepsideki bir örtünün altına gizleniyormuş.
Ödüller görülür olduğu zaman, hem çocuklar hem de kargalar daha iyi bir ödül kazanmak için beklemişler; ayrıca, aynı ödülün daha fazla miktarda olmasından ziyade daha kaliteli bir ödül sunulduğu zaman, beklemeye çok daha istekli olmuşlar.
Bu durum; kargaların açlıktan değil, daha iyi olan ödülü istedikleri için beklemeye gönüllü olduklarını gösteriyor.
Fakat gizlenmiş ödüller söz konusu olduğunda, insan çocukları kargalardan daha iyi iş çıkarmış. Bu durumun kesin sebebi belli değilmiş fakat araştırmacıların söylediğine göre, kargaların vahşi olmasıyla ilgili olabilir.
İnsan araştırmacı, kuşların bulunduğu yerde tepsiyi hazırlarken kargalar uzakta duruyor ve sadece insan gittikten sonra tepsiye yaklaşıyorlarmış. Bu yüzden, örtünün altında hangi ödülün gizlendiğini bilmemiş; gizlenen ödülün beklemeye değer olup olmadığını anlamak için çıkarsama yapmak zorunda kalmışlar.
Ancak çocukların böyle bir korkusu yokmuş ve bilim insanını çıkartma koyarken gözlemleyip, örtünün altında ne olduğunu hatırlayabilmişler.
Araştırmacılar makalelerinde şöyle yazıyor: “Kargaların, el takip etmek ve/veya hariç tutma üzerinde mantık yürütmenin yanısıra; niteliği veya niceliği değişen gecikmeli bir ödülü ya da doğrudan bir ödülü almak konusunda karar vermelerinin de gerektiği bu deney bağlamının, işler bellek kapasitesinin zihinsel olarak fazla yüklenmesiyle ve/veya dikkat paylaştırmayla sonuçlanmış olması muhtemel.”
Fakat bu sonuçlar, yine marşmelov testine dayalı olan ve 2014 yılında yapılan daha önceki bir çalışmayla tutarlılık gösteriyor. Yeni Kaledonya kargalarına bir ikram sunulmuş ve kargalar eğer beklerler ise, ya nitelik ya da nicelik bakımından daha iyi bir ikram kazanabilecekleri konusunda eğitilmişler. Bu testte de kuşlar, daha düşük kalitede ancak daha fazla sayıda olan ikramdan ziyade daha lezzetli bir ikramı beklemeye daha istekli olduklarını göstermişler.
2014 yılında yürütülen bir diğer deneyde ise; Yeni Kaledonya kargalarının, sebep ve sonuçları bir çocuk kadar iyi anlayabildiği gösterilmiş. Kargalara bir su kaydırma testi sunulduğunda (bir dizi su tüpüyle beraber, uzanamadıkları ve yüzen bir ödül), kargalar suya bazı nesneler koyarak suyun seviyesini yükseltmiş ve ödüle ulaşmışlar. O çalışmayı yürüten araştırmacılar, bu algılama kapasitesinin, yedi yaşındaki bir çocuk ile eşdeğer olduğunu söylemişler.
Bu yüzden, eğer kargalar el takip etmeyi öğrenebilseydi ve ödülü yerleştiren insanı gözlemleseydi, gizli ödül testinde de çocuklar kadar iyi iş çıkarabilirlerdi.
Araştırmacılar, makalelerinde şöyle yazıyor: “Bu sonuçlar, kuşlarda ve insanlarda öz denetim mekanizmasını anlamamıza katkıda bulunuyor; özellikle de, bu faaliyetlerde gösterilen verimi etkileyebilen bazı bağlamsal etmenlere”
“Gelecekteki deneyler tasarlanırken ve farklı türlerin performansı karşılaştırılırken, bu etmenler hesaba katılmalı. Bu sebeple bizim bulgularımız, öz denetim mekanizmalarına yönelik gelecekte yapılacak araştırmalar için bir temel sağlamaya yardımcı oluyor.”
Araştırma, Animal Cognition bülteninde yayınlandı.
Kaynak:
1) Ozan Zaloğlu (popsci.com.tr)
2) Michelle Starr
