Sabah yataktan kalktığınızda attığınız ilk birkaç adımda topuğunuza sanki bir bıçak saplanıyor ya da kırık cam parçalarına basıyormuş gibi bir his mi yaşıyorsunuz? Bu keskin ve rahatsız edici ağrı, günün ilerleyen saatlerinde azalsa da uzun süre oturduktan sonra tekrar ayağa kalktığınızda kendini hatırlatıyorsa, yalnız değilsiniz. Milyonlarca insanı etkileyen bu durum, plantar fasiit olarak bilinir ve ayak tabanındaki kalın bağ dokusunun (plantar fasya) iltihaplanmasıyla ortaya çıkar.
Topuk ağrısı yaşayan pek çok kişi, sorunun "topuk dikeni" olduğunu düşünür. Röntgen filmlerinde görülebilen bu kemiksi çıkıntı, genellikle ağrının kendisinden çok bir sonucu olarak ortaya çıkar. Plantar fasyanın topuk kemiğine yapıştığı yerin sürekli gerilmesi ve iltihaplanması, zamanla vücudun o bölgede yeni kemik dokusu oluşturmasına neden olabilir.
Ancak bilinmesi gereken en önemli nokta şudur: Ağrının kaynağı bu kemik çıkıntısı değil, iltihaplı ve gergin olan plantar fasya dokusunun kendisidir. Bu nedenle asıl odaklanılması gereken, topuk dikenini "kırmak" veya "ezmek" değil, altta yatan iltihabın giderilmesidir. Etkili bir topuk dikeni tedavisi de aslında plantar fasyayı iyileştirmeyi ve üzerindeki yükü azaltmayı hedefler.
Plantar fasya, ayak kavisini destekleyen ve yürürken şok emici görevi gören güçlü bir bağdır. Bu bağın kapasitesini aşan tekrarlayıcı strese maruz kalması, dokuda mikro yırtıklara ve iltihaplanmaya yol açar. Bu duruma zemin hazırlayan başlıca risk faktörleri şunlardır:
Yaş Grubu: Genellikle 40-60 yaş arası bireylerde daha sık görülür.
Fazla Kilo (Obezite): Vücut ağırlığındaki artış, ayak tabanına binen yükü doğrudan artırır.
Meslekler: Öğretmenler, fabrika işçileri gibi gün içinde uzun saatler ayakta duran veya sert zeminlerde çalışan kişiler.
Spor Aktiviteleri: Özellikle uzun mesafe koşucuları ve dansçılar gibi yüksek etkili sporlarla uğraşanlar.
Ayak Yapısı: Düz tabanlık veya yüksek ayak kavisi gibi basış bozuklukları, yükün dengesiz dağılmasına neden olabilir.
Yanlış Ayakkabı Seçimi: Yetersiz taban desteği olan veya sert tabanlı ayakkabılar giymek.
Plantar fasiit, hastaların büyük bir çoğunluğunda (%90'dan fazlasında) basit ve düzenli uygulanan ameliyatsız yöntemlerle tamamen iyileşebilen bir durumdur. Cerrahi müdahale çok nadiren gerekir. Tedavideki anahtar kelimeler sabır ve tutarlılıktır.
Temel Adımlar: Dinlenme, Buz ve Germe: Ağrılı dönemde ayağı zorlayan aktivitelerden kaçınmak, ağrıyan bölgeye günde birkaç kez 15-20 dakika buz uygulamak ve en önemlisi düzenli germe egzersizleri yapmak tedavinin temelini oluşturur. Özellikle baldır kaslarını ve doğrudan plantar fasyayı hedef alan germe hareketleri, bağ üzerindeki gerilimi azaltarak iyileşmeyi hızlandırır.
Destekleyici Tedaviler: Ayağın anatomik yapısına uygun, topuk bölgesini yastıklayan tabanlıklar veya silikon topuk destekleri kullanmak, yürürken hissedilen ağrıyı belirgin şekilde azaltır.
İleri Düzey Ameliyatsız Seçenekler: Bu yöntemlere yanıt vermeyen inatçı vakalarda, ses dalgalarıyla iyileşmeyi tetikleyen ESWT (şok dalga tedavisi) veya iltihabı hızla baskılayan kortizon enjeksiyonları gibi tedaviler düşünülebilir.
Plantar fasiit, can sıkıcı ve inatçı olabilen bir ağrı kaynağıdır. Ancak doğru teşhis, altta yatan nedenlerin (fazla kilo, yanlış ayakkabı vb.) düzeltilmesi ve tedavi planına sadık kalınmasıyla tamamen üstesinden gelinebilecek bir durumdur. Özellikle düzenli germe egzersizlerini bir alışkanlık haline getirmek, ağrının tekrarlamasını önlemek ve uzun vadeli bir çözüm sağlamak için en etkili yoldur.
Kaynak:
(BÜLTEN)
İsmetpaşa Mah. Demircioğlu Cad.
No:103 Merkez / Çanakkale
+90 286 212 91 91, +90 286 212 91 92
+90 533 022 68 98
