Selçuklu'da Estetik

 Kent Konseyi toplantı salonunda gerçekleştirilen söyleşide Prof. Dr. Oluş Arık, estetik, sanat, sanatın gelişimi, Anadolu’da sanat ve sanat eserleri, Selçuklu ’da estetik üzerine değerlendirmeler yaptı. “Estetiğin bugün bile düzgün bir tarifi yok” sözleriyle konuşmasına başlayan Prof. Dr. Arık; “Çok değerli çalışmalar var ama onlar bile birbiriyle uyum halinde değiller ve sonuca ulaşmış herkesin üstünde birleştiği bir tanıma ulaşmış değil. Sanat denilen bir olay var. Bizim uğraştığımız işlerde bir sanat değeri olan varlıklar maddi kültür varlıkları, bir yandan da biçim verilmiş ortaya somut maddi varlık olarak konmuş sanat amacıyla yapılmamış varlıklar var. Sanat ne zaman, nasıl niçin konuları var. Sanat ve estetik ayrı diye konuşmak kolay değil. Sanatın gelişiminde bir yığın insan ve topluluk var. Birbirinden farklı topluluklar var ve hepsinde beğenin beğenmeyin sanat var. Sanatı, ne niyetle, nasıl yapıyor, başlangıç nasıl diye bakınca bugüne kadar gelişimini gözden geçirince yolun başında sanat olarak konunun ismi yok. İlk sanat yapanlar sanat yapıyoruz bilinci ile yapmıyorlar. Farklı nedenlerle, sebeplerle ortaya çıkıyor. Giderek ustalık gerçekleştikçe bu işle uğraşanlar meslek sahibi oluyor. Ama Rönesans’a kadar sanatın ismi de yok. Bugün anladığımız manada sanat yok. Onun için de sanatın güzel kavramını içermesi gerektiğini düşünüyorlar. Tarih boyunca uğraşanlar ve peşinden gidenlerin kuşaktan kuşağa geliştirdikleri terminoloji ve düşünce sistemi bize bıraktıkları en büyük miras. Birçok alanda uğraş başladıktan asırlar sonra tanım ortaya çıkıyor; sanat ve estetikte böyle bir şey. Anadolu; kırkyamalı bohça şeklindeki Anadolu en az 10 büyük medeniyetin doğup battığı yer. Buraya gelen Türkler, onun yaşayan ve göçmüş kısmıyla karşılaşıyorlar. Kendi değerleri ve bu sentezle yeni bir medeniyet doğuyor. İç Anadolu’da çok önemli benzerlikler görüyoruz. Türklerin yazılı uygarlığa sahip olan önemli kısmı da var. Gördüklerimizle değerlendirip kavramaya çalışıyoruz. 1900’lü yıllarda Osmanlılar bu işlerin farkına vararak estetiğin ismini bedeiyyat koyuyorlar. 2000 senelik batının çilesini çekmemişler, bize bu kavramlar hazır geliyor. Onların terminolojisi tam anlaşılmadan devralınıyor.