Türk tarihine ışık tutan yazıt Kazakistan’da bulundu

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hayrettin İhsan Erkoç ile Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Bölümü lisans öğrencisi Alparslan Kavaklı, Kazakistan’da yürüttükleri saha çalışmaları sırasında Türk tarihi açısından dikkat çekici bir buluntuya ulaştı.

Araştırmacılar, Kazakistan’ın Türkistan köyü yakınlarında bulunan Orañğay köyündeki yerel bir müzede yaptıkları incelemelerde, üzerinde Türk yazısıyla yazılmış tek satırlık bir yazıt ve damgaya benzer bir işaret bulunan bir eseri tespit etti. Yapılan kapsamlı literatür taraması sonucunda, söz konusu yazıtın bugüne kadar herhangi bir akademik çalışmada ele alınmadığı belirlendi.

İncelemeler sonucunda yazıtın Oğuzlara ait olduğu ve 9–10. yüzyıllara tarihlendirilebileceği değerlendirildi. Yazıtın iki farklı şekilde okunabileceği belirtilirken, “Hazar Hanı’nın Kulu” şeklindeki okumanın daha güçlü bir ihtimal taşıdığı ifade edildi. Yazıtın altında yer alan işaretin ise büyük olasılıkla bir boy damgası olduğu, bunun yanı sıra akarsu tasvirini temsil edebileceği de değerlendirildi.

Bu keşfin, Oğuzcanın 13. yüzyıl ortalarından önce yazı dili olarak kullanılmadığı yönündeki yaygın görüşlerin yeniden ele alınmasına katkı sunduğu belirtildi. Buluntunun, Oğuzcanın daha erken dönemlerde yazı dili olarak kullanıldığını ortaya koyması bakımından Türk dili ve tarihi açısından önemli bir veri niteliği taşıdığı kaydedildi. Ayrıca yazıtın, Hazar Kağanlığı ile Oğuz Yabguluğu arasındaki tarihî ilişkilerin daha iyi anlaşılmasına yeni bir bakış açısı kazandırdığı vurgulandı.