Torba yasa, her yıl sonunda Meclis’ten geçirilen ve birçok farklı
konuyu kapsayan bir kanun teklifidir. AK Parti, 2024 yılı için
hazırladığı 80 maddelik torba yasa teklifini TBMM Başkanlığı’na
sundu. Torba yasada, ekonomi, vergi, sağlık, emeklilik, deprem
gibi pek çok alanda vatandaşların hayatını etkileyecek
değişiklikler bulunuyor. Torba yasada en çok dikkat çeken madde
ise, 1 Ocak 2024 tarihi itibariyle genel sağlık sigortası prim
borçlarının tamamen silinmesi oldu. Bu madde, sigortası olmayan
veya sigortası kesilen milyonlarca vatandaşı ilgilendiriyor.
Torba yasadan kimler nasıl yararlanacak? Torba yasa ne zaman
yürürlüğe girecek? Torba yasada neler yok? İşte torba yasa 2024
konusunda bilmeniz gerekenler!
Torba yasada en büyük sürpriz: Genel Sağlık Sigortası Affı
Torba yasada en çok dikkat çeken madde, 1 Ocak 2024 tarihi
itibariyle birikmiş olan genel sağlık sigortası prim borçlarının
silinmesi oldu. Bu madde, sigortası olmayan veya sigortası
kesilen milyonlarca vatandaşı ilgilendiriyor. Genel sağlık
sigortası prim borcu olanlar, sağlık hizmetlerinden
yararlanamıyor veya katkı payı ödemek zorunda kalıyordu. Torba
yasayla birlikte, bu borçlar faizleri ve gecikme zammı ile
birlikte affedilecek. Böylece, borçlular sağlık hizmetlerinden
ücretsiz olarak faydalanabilecek. Bu madde, Türkiye Gazetesi
yazarı İsa Karakaş tarafından “Tarihin en büyük sosyal güvenlik
affı” olarak nitelendirildi.
Torba yasada ekonomiye dair önemli düzenlemeler
Torba yasada, ekonomiye canlılık kazandırmak ve enflasyonla
mücadele etmek amacıyla birçok önemli düzenleme yer alıyor.
Bunlardan bazıları şunlar:
- Banka ve finans kurumlarına 2024 ve 2025 yıllarında enflasyon
muhasebesi uygulanmayacak. Bu sayede, bankaların bilançoları
enflasyondan etkilenmeyecek ve kredi faizleri düşecek.
- Kur Korumalı Mevduattan (KKM) elde edilen gelirlere sağlanan
kurumlar vergisi istisnasının süresi 30 Haziran 2024’e
uzatılacak. KKM, döviz kurundaki dalgalanmalardan korunmak için
açılan bir mevduat hesabıdır.
- Yurt dışına verilen mimarlık, mühendislik, yazılım gibi
hizmetlerden elde edilen gelirlere sağlanan yüzde 50 kazanç
istisnası Türkiye’ye getirilme şartına bağlı olarak yüzde 80’e
çıkarılacak. Bu sayede, yurt dışında çalışan veya iş yapan
profesyonellerin vergi yükü azalacak.
- İhracat gelirlerinin binde 5’i olarak uygulanan götürü gider
indirimi kaldırılacak. Bu indirim, ihracatçıların maliyetlerini
düşürmek için veriliyordu. Ancak, indirimin ihracatı artırmada
etkili olmadığı ve vergi kaybına neden olduğu gerekçesiyle
kaldırılması kararlaştırıldı.
- Dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret
sermaye şirketleri aracılığıyla yapılan ihracatlarda imalatçıya
kurumlar vergisinde 5 puan indirim yapılacak. Bu sayede,
ihracatçıların rekabet gücü artırılacak.
Torba yasada emeklilik, deprem ve cep telefonu vergisi
Torba yasada, emeklilik, deprem ve cep telefonu vergisi gibi
vatandaşın yakından ilgilendiği konularda da bazı değişiklikler
öngörülüyor. Bunlardan bazıları şunlar:
Banka Sigorta ve Muameleleri Vergisi (BSMV) konut kredileri
istisnası sadece ilk konut için geçerli olacak. Diğer konutlardan
BSMV alınacak. Bu düzenleme, konut stokunu eritmek ve ilk konut
alımını teşvik etmek için getiriliyor.
Finansal sıkıntıda olan şirketlere tanınan borç yapılandırma
olanağının süresi 2 yıl daha uzatılacak. Ayrıca, Cumhurbaşkanı
Recep Tayyip Erdoğan’a 2 yıl süre uzatımı yetkisi de veriliyor.
Bu düzenleme, pandemi nedeniyle zor durumda kalan şirketlere
nefes aldırmayı amaçlıyor.
Deprem bölgesinde fahiş fiyat artışlarına katlamalı ceza
verilmesi öngörülüyor. Bu düzenleme, deprem sonrasında yaşanan
stokçuluk ve fırsatçılıkla mücadele etmek için getiriliyor.
Cep telefonlarındaki asgari maktu vergi tutarı yıllık değerleme
oranı ile güncellenecek. Ayrıca, uygulama süresi uzatılacak. Bu
düzenleme, cep telefonu fiyatlarının enflasyonla uyumlu olmasını
sağlamak için getiriliyor2.
Torba yasada neler yok?
Torba yasada, beklenen ancak yer almayan bazı konular da var.
Bunlardan bazıları şunlar:
Emekli ve memur zamları. Torba yasada, emekli ve memur maaşlarına
ilişkin bir düzenleme bulunmuyor. Ancak, İsa Karakaş, 1 Ocak
tarihinden itibaren emekliler ve memurların zamlı maaşını
alacağını ve 7 bin 500 TL altında maaş alanlarla ilgili seyyanen
zam olması gerektiğini söyledi.
Asgari ücret. Torba yasada, asgari ücretle ilgili bir düzenleme
de yer almıyor. Asgari ücret, her yıl Asgari Ücret Tespit
Komisyonu tarafından belirleniyor. 2024 yılında geçerli olacak
asgari ücretin Aralık ayında açıklanması bekleniyor.
Vergi barışı. Torba yasada, vergi barışıyla ilgili bir düzenleme
de bulunmuyor. Vergi barışı, vergi borçlarının yapılandırılması
veya affedilmesi anlamına geliyor. Vergi barışı, son olarak 2020
yılında uygulanmıştı.
Torba Yasa Maddeleri Neler?
Torba yasa teklifinde öne çıkan bazı düzenlemeler şöyle:
- Banka Sigorta ve Muameleleri Vergisi konut kredileri
istisnası sadece ilk konut için geçerli olacak. Diğer konutlardan
BSMV alınacak.
- Banka ve finans kurumlarına 2024 ve 2025 yıllarında enflasyon
muhasebesi uygulanmayacak.
- Finansal sıkıntıda olan şirketlere tanınan borç yapılandırma
olanağının süresi 2 yıl daha uzatılacak. Ayrıca Cumhurbaşkanı’na
2 yıl süre uzatımı yetkisi de veriliyor.
- Kur Korumalı Mevduattan (KKM) elde edilen gelirlere sağlanan
kurumlar vergisi istisnasının süresi 30 Haziran 2024’e
uzatılacak.
- Yurt dışına verilen bazı hizmetlerden elde edilen gelirlere
sağlanan yüzde 50’lik kurumlar vergisi istisnası Türkiye’ye
getirilme şartına bağlı olarak yüzde 80’e çıkarılacak. Türkiye’ye
getirilmesi şartıyla gelir vergisi mükelleflerinin iştirak
ettikleri yabancı kurumlardan elde ettikleri kar paylarının
yarısı gelir vergisinden istisna edilecek.
- Cep telefonlarındaki asgari maktu vergi tutarı yıllık
değerleme oranı ile güncellenecek. Ayrıca uygulama süresi
uzatılacak.
- Cumhurbaşkanı, KDV iadelerinde, iade hakkının kısmen veya
tamamen kaldırılması veya yeniden koyulmasında yetkili olacak.
- İhracat gelirlerinin binde 5’i olarak uygulanan götürü gider
indirimi kaldırılacak.
- Dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret
sermaye şirketleri aracılığıyla yapılan ihracatlarda imalatçıya
kurumlar vergisinde 5 puan indirim yapılacak.
- Yurt dışına verilen mimarlık, mühendislik, yazılım gibi
hizmetlerden elde edilen gelirlere sağlanan yüzde 50 kazanç
istisnası Türkiye’ye getirilme şartına bağlı olarak yüzde 80’e
çıkartılacak.
- Yapım işlerine ek fiyat farkı ve süre uzatımı sağlanacak.
- Mahalli idarelerin kira sertifikası ihraçları Hazine ve
Maliye Bakanlığı’nın iznine tabii olacak.
- Emeklilere tek seferlik 5 bin liralık ödeme düzenlemesi de
torba yasaya ek madde olarak eklendi. Buna göre çalışmayan
emeklilere kasım ayının ilk çeyreğinde tek sefere mahsus olarak 5
bin lira ödeme yapılacak. Hem emekli olup, hem fiilen çalışmayı
sürdürenlere ve ekim ayı içerisinde iş akdini fesheden emeklilere
ise ödeme yapılmayacak.
- Aile ve Gençlik Bankası kurulacak. Banka, yeni evlenecek
çiftlere faizsiz kredi verecek. Kredi miktarı ve şartları
Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.
- Taşeron işçilere kadro düzenlemesi yapılacak. Taşeron
işçilerin çalışma koşulları, ücretleri ve sosyal hakları
iyileştirilecek. Taşeron işçilerin iş güvencesi sağlanacak.
- Ev hanımlarına emeklilik imkanı tanınacak. Ev hanımları, prim
ödemeleri karşılığında emekli olabilecek. Prim tutarı ve
emeklilik yaşı Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.
Torba yasa ne zaman yürürlüğe girecek?
Torba yasa teklifi, TBMM Başkanlığı’na sunulduktan sonra, Plan ve
Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. Komisyondan geçen teklif, daha
sonra Genel Kurul’da oylanacak. Genel Kurul’dan geçen teklif,
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanacak.
Onaylanan teklif, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek.
Torba yasanın, 2024 yılı başında yürürlüğe girmesi bekleniyor.
(Saim Tunçman)
