Akdeniz’in derinliklerinde yürütülen çalışmalarla, Osmanlı İmparatorluğu’na ait 17. yüzyıl savaş ve ticaret gemisi yüzyıllar sonra kayıp eserleriyle birlikte ortaya çıkarıldı. Çatışmada vurulduktan sonra kıyıya sürüklenen ve yanarak batan gemi, ulaşılan eşsiz buluntularıyla arkeoloji tarihine geçti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında yürütülen Kızlan Osmanlı Batığı Sualtı Kazısı, Prof. Dr. Harun Özdaş başkanlığında ve Doç. Dr. Nilhan Kızıldağ’ın yardımcılığında gerçekleştiriliyor. Türkiye’nin sualtı arkeolojisinde ulaştığı liderliği ortaya koyan çalışmalar, dünya basınında da büyük yankı uyandırdı.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada batığın, yalnızca Türkiye’nin değil dünya sualtı arkeolojisinin de en çarpıcı buluntularından biri olduğunu belirterek şu ifadelere yer verdi; “Ecdadımızın izini sadece karada değil, denizlerde de sürüyoruz. Bu vizyonun en çarpıcı örneklerinden biri de Akdeniz’in derinliklerinde yüzyıllar sonra gün yüzüne çıkan Osmanlı batığıdır. Çalışmalarda silahlar, porselenler, satranç takımları ve tarihe ışık tutan eşsiz buluntular ortaya çıkarıldı.”
Kazılarda 30’dan fazla Osmanlı tüfeği, 50’den fazla humbara (el bombası), 3 binden fazla mermi ile tabanca, kılıç ve hançer bulundu. Ayrıca 135 adet Tophane üretimi pipo lülesiyle Osmanlı döneminin bilinen en büyük pipo koleksiyonu gün yüzüne çıkarıldı. Geminin pruva ve pupa bölümlerinde bakır kaplar, kazan kepçeleri, seramik çömlekler, tahta kaşıklar, deri mataralar ve sepetler gibi gündelik yaşam eşyaları da ele geçirildi.
Kazılarda bulunan iki satranç takımı ile 40’tan fazla Çin porseleni, Türkiye karasularında ilk kez tespit edildi. Bu eserler, bilinen sualtı buluntuları arasında en kapsamlı koleksiyonlardan biri oldu.
Yaklaşık 30 metre uzunluğunda ve 9 metre genişliğinde olan geminin, bir çatışma sonrası kıyıya sürüklendiği, karaya oturduğu ve sancak bordasına yan yatarak battığı belirlendi. Üzerinde bulunan mühürler sayesinde batığın Hicri 1078 (Miladi 1667–1668) yıllarına ait olduğu kesinleşti.
Kazı ekibi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sualtı Kültür Mirası ve Denizcilik Tarihi Araştırma Merkezi’nin (SUDEMER) desteğiyle çalışmaları sürdürüyor. Çıkarılan tüm eserler ise Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek. Kızlan Osmanlı Batığı, imparatorluğun 17. yüzyılda Akdeniz’deki askeri ve ticari varlığını belgeleyen ilk örnek olarak tarihe geçti.
Kaynak ve resimler: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
(ERHAN TAYLAN)